In de loop der tijd kunnen er vlekjes ontstaan op je huid. Een groot gedeelte is onschuldig en hoef jij je geen zorgen over te maken. Maar hoe weet je het verschil?
Normale veranderingen
Actinische Keratose
Basaalcelcarcinoom
plaveiselcelcarcinoom
Melanoom
Wat zijn normale veranderingen als je ouder wordt?
Rimpels
De huid is gevoelig voor veroudering, zeker als je veel in de zon bent geweest. Uv-straling zorgt op lange termijn voor rimpels en vlekjes. Dit zie je vooral in het gezicht, de nek, de onderarmen en de handen. Rimpels als gevolg van de zon zien er anders uit dan ouderdomsrimpels. Deze rimpels zijn namelijk grover en dikker, terwijl ouderdomsrimpels fijn en slap zijn.
Ouderdomsvlekken/levervlekken
Op de huid die regelmatig aan de zon blootgesteld is geweest, kunnen na verloop van tijd lichtbruine vlekjes ontstaan. Deze vlekjes noemen we ouderdomsvlekken (lentigines seniles of -solares) of levervlekken en zijn niet gevaarlijk. De eerste vlekjes ontstaan vaak op de neus en/of handen en vervolgens komen er elk jaar meer bij.
Ouderdomswratten
Ook zonder zonblootstelling vertoont de huid bij bijna iedereen van boven de 50 jaar een aantal goedaardige tekenen van ouderdom. De bekendste is de zogenaamde ouderdomswrat (verruca seborrhoica) waar er vaak meerdere van op de huid verschijnen. Deze worden vaak langzaam dikker en donkerder. Ouderdomswratten komen vaak voor vlak boven de taille, de haargrens en de bakkebaarden.
Deze wratten zijn goedaardig en kunnen in het begin jeuk veroorzaken.
Ouderdomswratten zien er niet allemaal hetzelfde uit. Ze kunnen variëren in kleur van roze, geel, tot grijs, bruin en zwart. Dit maakt het soms moeilijk om het verschil te zien tussen een ouderdomswrat en een melanoom. Het helpt om het oppervlak van de wrat te voelen: een ouderdomswrat voelt een beetje stug/ruw/rasperig/vettig aan. Het is handig om dat gevoel te leren kennen, want een ouderdomswrat komt zelden alleen, het kunnen er tientallen worden.
Actinische keratose
Actinische keratosen, ook wel zonschade genoemd, zijn ruw aanvoelende, schilferende plekjes van de huid. De kleur varieert van huidkleurig tot rood. Deze plekken ontstaan door te veel zon gedurende het leven. De vlekjes komen dan ook vaak voor op de aan zon blootgestelde delen van het lichaam, zoals het gezicht, het kale hoofd en de handen. Actinische keratosen worden beschouwd als mogelijke voorloper van een bepaalde vorm van huidkanker: het plaveiselcelcarcinoom.
Wie krijgt het?
Iedereen met een lichte huid die veel in de zon of onder de zonnebank is geweest gedurende zijn leven heeft een verhoogde kans op actinische keratosen. Denk hierbij aan mensen die voor hun beroep veel buiten zijn geweest zoals boeren en bouwvakkers, maar ook mensen die vaak op zonvakantie zijn geweest of mensen die in de tropen hebben gewoond.
Wat zijn de verschijnselen?
Op huiddelen waar veel zon is geweest ontstaan ruwe plekjes die je in het begin soms meer voelt dan ziet. De huid kan aanvoelen als schuurpapier. Soms jeukt het of doet het pijn.
Hoe ontstaat het?
Door veel blootstelling aan de zon kan het DNA van de huidcellen veranderen. Hierdoor komt er een verstoring in de groei van huidcellen. In het geval van actinische keratose gaan de huidcellen zich sneller delen dan normaal waardoor ze niet volledig volgroeien, daardoor zijn de vlekjes schilferig en ruw.
Wat zijn de vooruitzichten?
Actinische keratosen zijn op zichzelf niet gevaarlijk maar kunnen wel klachten zoals jeuk en pijn tot gevolg hebben. Echter kunnen deze plekjes zich wel doorontwikkelen tot een plaveiselcelcarcinoom. Daarom is het belangrijk om de plekjes weg te laten halen.
Basaalcelcarcinoom
Basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Basaalcelcarcinoom zaait (vrijwel) nooit uit en is bijna nooit levensbedreigend. De plek groeit echter wel steeds door en wordt groter. Daarom is het belangrijk om hem te laten verwijderen. Er zijn meerdere soorten basaalcelcarcinomen die er allemaal anders uitzien.
Wie krijgt het?
Iedereen met een lichte huid die veel in de zon of onder de zonnebank is geweest gedurende zijn leven heeft een verhoogde kans op basaalcelcarcinoom. Denk hierbij aan mensen die voor hun beroep veel buiten zijn geweest zoals boeren en bouwvakkers maar ook mensen die veel op zonvakantie zijn geweest of mensen die in de tropen hebben gewoond. De gemiddelde leeftijd waarop iemand een basaalcelcarcinoom krijgt is ongeveer 60 jaar.
Wat zijn de verschijnselen?
Er zijn vier soorten basaalcelcarcinomen die er allemaal anders uitzien. Zo kan het er bijvoorbeeld uitzien als een glad, glazig knobbeltje met soms bloedvaatjes. Hier kan op een gegeven moment een zweertje met een korstje op komen. Er is ook een variant die lijkt op eczeem. Het is dan geen bobbel, maar de huid voelt op die plek ruw aan en is vaak rood.
Hoe ontstaat het?
Door veel blootstelling aan de zon kan het DNA van de huidcellen veranderen. Hierdoor komt er een verstoring in de groei van huidcellen. In het geval van een basaalcelcarcinoom gaat de celdeling te snel waardoor er een vlek/bobbel ontstaat. Dit proces gaat vrij langzaam en daardoor komen uitzaaiingen bijna niet voor.
Wat zijn de vooruitzichten?
Omdat een basaalcelcarcinoom bijna nooit uitzaait zijn de vooruitzichten goed. De plek moet wel weggehaald worden omdat de plek over het algemeen door blijft groeien en daardoor schade kan veroorzaken aan de gezonde huid eromheen.
Plaveiselcelcarcinoom
Het plaveiselcelcarcinoom is een kwaadaardige tumor die kan uitzaaien. Dat gebeurt meestal pas als de tumor flink is gegroeid. Wanneer je lang wacht met de behandeling kan de tumor uitzaaien.
Wie krijgt het?
Iedereen met een lichte huid die veel in de zon of onder de zonnebank is geweest gedurende zijn leven heeft een verhoogde kans op plaveiselcelcarcinoom. Denk hierbij aan mensen die voor hun beroep veel buiten zijn geweest zoals boeren en bouwvakkers maar ook mensen die veel op zonvakantie zijn geweest of mensen die in de tropen hebben gewoond.
Wat zijn de verschijnselen?
Het plaveiselcelcarcinoom ziet er in het begin meestal uit als een rood schilferend plekje of knobbeltje, een actinische keratose. In het plekje ontstaat vervolgens een zweertje dat niet geneest. Soms zit er een schilferend korstje op, soms niet. Plaveiselcelcarcinomen en basaalcelcarcinomen lijken een beetje op elkaar maar plaveiselcelcarcinomen hebben geen glanzend randje of zichtbare bloedvaatjes. Daarnaast groeien ze sneller.
Hoe ontstaat het?
Door veel blootstelling aan de zon kan het DNA van de huidcellen veranderen. Hierdoor komt er een verstoring in de groei van huidcellen. In het geval van plaveiselcelcarcinoom gaan de huidcellen zich sneller delen dan normaal waardoor ze niet volledig volgroeien, daardoor ontstaat actinische keratose. Dit zijn ruwe en schilferige plekjes. Uit actinische keratose kan plaveiselcelcarcinoom ontstaan doordat de cellen zich blijven delen en er een bobbel ontstaat.
Wat zijn de vooruitzichten?
Een plaveiselcelcarcinoom is goed te behandelen. Het is wel belangrijk dat je er op tijd bij bent.
Melanoom
Een melanoom is een agressief groeiende, kwaadaardige tumor. De kans dat de afwijkende cellen zich door het lichaam verspreiden, is redelijk groot en daarom is een melanoom een levensbedreigende aandoening. Vroege herkenning en behandeling zijn zeer belangrijk. Wanneer een melanoom in een vroeg stadium wordt ontdekt, is de kans op genezing groot. Er zijn verschillende soorten melanomen die er allemaal anders uitzien.
Wie krijgt het?
Melanomen komen vaker voor op jongere leeftijd dan de andere vormen van huidkanker. Ook deze vorm van huidkanker kan veroorzaakt worden door de zon en verbranding. Maar het kan ook ontstaan doordat het veel in de familie voorkomt. Mochten meerdere familieleden een melanoom hebben gehad, neem dan contact op met je arts.
Hoe ontstaat het?
Bij een melanoom is het DNA in de cellen beschadigd. Hierdoor kan er, soms jaren later, een verstoring optreden in de groei van pigmentcellen. De cellen gaan zich dan ongecontroleerd delen en kunnen in de breedte of diepte groeien.
Wat zijn de verschijnselen?
Melanomen zijn vaak ‘onrustige’ moedervlekken, ze zien er anders uit dan je andere moedervlekken. Ze kunnen veranderen van grootte, kleur en vorm. Als je merkt dat een moedervlek onrustig is ga dan naar je huisarts. Zie ook de ABCDE-regel voor het herkennen van melanomen.
Wat zijn de vooruitzichten?
Melanoom is de meest levensbedreigende vorm van huidkanker. Het belangrijkste is dat je er zo snel mogelijk bij bent. Controleer daarom regelmatig je huid en ga bij twijfel altijd naar je huisarts.
Kijk voor meer informatie over melanoom op www.stichtingmelanoom.nl
Welke veranderingen kunnen wijzen op huidkanker?
“Verandering” is een sleutelwoord bij de vroege herkenning van huidkanker. Een verandering in een al jaren bestaande vlek is een sterke aanwijzing dat er een kwaadaardig ontwikkeling aan de gang zou kunnen zijn.
Een moedervlek of vlekje waarin geen enkele verandering optreedt is vrijwel nooit huidkanker. Ook als een vlekje af en toe terugkomt en dan weer geneest, is het ook vaak geen huidkanker. Huidkanker ontwikkelt zich namelijk (meestal langzaam) in de richting van steeds groter, dikker en hobbeliger. Bedenk dat huidkanker in 100 procent van de gevallen te genezen is als het vroeg wordt ontdekt, dit geldt zelfs voor melanomen. Het is dus belangrijk je huid regelmatig te controleren op veranderende vlekjes. Twijfel je? Maak dan een afspraak met je huisarts.
Meer informatie over huidkanker vind je op www.huidkanker.nl
