Een melanoom is een agressief groeiende, kwaadaardige tumor. De kans dat de afwijkende cellen zich door het lichaam verspreiden, is redelijk groot en daarom is melanoom een levensbedreigende aandoening. Vroege herkenning en behandeling zijn zeer belangrijk. Wanneer een melanoom in een vroeg stadium is ontdekt, is de kans op een succesvolle behandeling groot. De behandeling bestaat dan uit een operatieve verwijdering van het melanoom, waarbij de kans op genezing groter is dan 95%.
Er zijn verschillende soorten melanomen. Ze verschillen qua locatie (bijvoorbeeld oogmelanoom, slijmvliesmelanoom) en de manier waarop de tumor groeit (bijvoorbeeld een zich oppervlakkig verspreidend melanoom of het knobbelvormige nodulair melanoom). Er is ook een ongepigmenteerd melanoom (amelanotisch melanoom). Door de afwezigheid van pigment is het moeilijker dit melanoom te herkennen.
Wie krijgt het?
In tegenstelling tot andere vormen van huidkanker, komen melanomen relatief vaak voor bij mensen vanaf een jaar of dertig. Bij vrouwen wat vaker dan bij mannen. Het is erg zeldzaam dat een kind een melanoom krijgt. Soms komen melanomen ‘in de familie voor’; mochten meerdere familieleden een melanoom hebben gehad, neem dan contact op met je arts.
Hoe ontstaat het?
Bij melanomen is het DNA in de cellen beschadigd geraakt. Dit kan er, soms tientallen jaren later, toe leiden dat de de cellen zich ongecontroleerd gaan delen. Een melanoom ontstaat in de pigmentcellen van de huid. Deze pigmentcellen heten melanocyten en ze bevinden zich in de opperhuid. Afhankelijk van het type, groeit een melanoom in de breedte en/of de diepte.
Wat zijn de verschijnselen?
Pigmentcellen bevinden zich over het gehele lichaam voornamelijk in de bovenste laag van de huid. Op zich zou elke pigmentcel kunnen veranderen in een cel die zich ongeremd blijft delen – een kankercel. Dat lijkt dan eerst op een gewone moedervlek, maar door de blijvende celdeling verandert de vlek geregeld van uiterlijk – hij is ‘onrustig’. In moedervlekken liggen groepjes pigmentcellen bij elkaar. Meestal ontstaat een melanoom vanuit een moedervlek. Wanneer een moedervlek ‘onrustig’ wordt (verdikt, donkerder of juist lichter of meer gevlekt wordt, een grillige grens krijgt, gaat bloeden, jeukt of pijn doet) is het belangrijk dat je naar je huisarts gaat. Zie ook de ABCDE-regel voor het herkennen van melanomen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Op het moment dat de huisarts vermoedt dat het een melanoom is dan zal hij de patient doorverwijzen naar de dermatoloog. De dermatoloog kijkt er eerst met een dermatoscoop naar, een soort loep waardoor hij de huid goed kan bekijken. Soms wordt het weggesneden om vervolgens onderzocht te worden in het lab.
Wat zijn de risicofactoren om het te krijgen?
- Genetische aanleg. In bepaalde families komen melanomen of onrustige moedervlekken (dysplastische naevi) veel voor.
- Zonverbranding, en dan vooral op kinderleeftijd. De schade die de huid oploopt bij verbranding kan na tientallen jaren bijdragen aan het ontstaan van melanoom.
- Een lichte huid, licht of rossig haar en lichte ogen, vooral in combinatie met sproeten. Deze kenmerken vormen een risicofactor vanwege de geringe natuurlijke bescherming tegen zonlicht.
- Het hebben van veel moedervlekken
Wat zijn de vooruitzichten?
Het melanoom is de meest levensbedreigende vorm van huidkanker. Voorspellingen hierover zijn moeilijk te doen omdat geen twee melanomen aan elkaar gelijk zijn. Wanneer een pigmentcel zich nog maar net is gaan ontwikkelen tot een melanoom, is de kans op uitzaaiingen klein en dus de overlevingskans veel groter. Uit onderzoeken is gebleken dat de kans op uitzaaiingen toeneemt wanneer het melanoom dikker is. Bij 90 – 95% van de patiënten bij wie het melanoom niet meer dan 1 millimeter in de huid is gegroeid, komt de aandoening na verwijdering niet meer terug.
Bescherming tegen de zon
Als je een melanoom hebt kan dat een signaal zijn dat je huid zonschade heeft opgelopen in het verleden. Een goede bescherming bij zonnig weer door kleding of een goede zonnebrand crème is van groot belang!